Klasik Dönem İslâm Âlimlerine göre Arius ve Ariusçuluk

Hıristiyanlık tarihinde Aryüsçülük, İsa’nın tabiatı tartışmasında kendi içinden Ortodoks Hıristiyanlığı tehdit eden en büyük teslis karşıtı hareket olmuştur. İslam dünyasına gelince Aryüsçülük muvahhit bir Hıristiyan mezhebi olarak ilgi görmüştür. Bununla birlikte Aryüsçülükle ilgili anlatılar Müslüman müelliflerin eserlerinde fazla yer tutmamıştır. Bu çalışmada klasik dönem Aryüs ve teolojisi hakkında atıfta bulundukları kaynaklar incelenmiştir. Yazılı kaynakların yanında, müelliflerimiz bizzat karşılaştıkları kişi ya da cemaati de referans kullanmıştır. Eserlerinde mezhebine veren dokuz müellifin konuyla verdiği bilgiler ilk kaynakları ile karşılaştırılmıştır. Bunlar Aryüs’ün kendine ait yazılar, teolojisinin tartışıldığı konsillerde ilan edilen amentüler kilise tarihi konulu eserlerdir. Klasik İsa tasavvuru doğru görülmekle birlikte, Aryüsçü mezhepler aralarındaki mücadeleleri, Aryüsçülüğün Roma İmparatorluğu Got Krallıklar dönemindeki seyri kaynaklara sahip olmadıkları anlaşılmaktadır.